Jak najlepsi designerzy radzą sobie ze złożonymi wyzwaniami projektowymi #EN238

Notatki z podcastu o procesach projektowych, w którym designerzy z FigJam, Instagram, Metalab i innych firm dzielą się sprawdzonymi metodami. Wszystkie przemyślenia, strategie i obserwacje pochodzą od rozmówców.

TL;DR

Zacznij od listy pytań – wypisz wszystkie niewiadome, które musisz rozwiązać przed startem projektu
Znajdź pytania przełomowe – te które odblokowują odpowiedzi na inne kwestie (tzw. „eigen questions”)
Projektuj, żeby znaleźć odpowiedź – nie szukaj odpowiedzi, żeby móc projektować
Prezentuj opcje na spektrum – zamiast izolowanych koncepcji pokaż 2-3 kierunki z jasną rekomendacją
Miej zawsze opinię – przygotuj „strawman” (szkic wstępny) czyli opcję, w którą najbardziej wierzysz
Używaj wczesnych hipotez – silne stanowisko po tygodniu pracy zamiast miesięcy analizy
Komunikuj możliwości, nie zobowiązania – fraza „it could look something like this” daje elastyczność

Nowy projekt pełen złożonych, powiązanych problemów. Brak jasnego punktu startu. W takich momentach najlepsi designerzy sięgają po sprawdzone strategie radzenia sobie z niepewnością i budowania momentum.

Pytania jako fundament projektu

Jenny Nguyen, projektantka FigJam, rozpoczyna każdy duży problem od systematycznego wypisania pytań. Według niej najważniejsze jest stworzenie kompletnej listy wszystkich kwestii, które zespół musi rozwiązać przed startem.

Podczas pracy nad FigJam zespół stworzył chaotyczną stronę w Figmie, gdzie zebrali wszystkie pytania:

Duże pytania – jaka jest relacja między Figmą a FigJam?
Małe pytania – jak manipulować tekstem?
Wszystkie niewiadome – od strategii po detale implementacji

Jednak kluczem jest znalezienie pytań przełomowych. Nguyen nazywa je „eigen questions” (pytania kluczowe) – to kwestie, które po rozwiązaniu odblokowują odpowiedzi na inne problemy. W praktyce oznacza to przegląd wszystkich pytań i identyfikację tych, które sprawiają, że odpowiedzi na pozostałe stają się łatwe i oczywiste.

Jenny była na tyle przekonana do tej metody, że stworzyła cały szablon FigJam pomagający designerom lepiej identyfikować i sekwencjonować właściwe pytania. Z kolei pisanie przestrzenne (spatial writing) stało się ulubionym sposobem organizacji myśli przy złożonych wyzwaniach projektowych.

Projektowanie dla odkrywania odpowiedzi

Michael Wandlmeier z Metalab przedstawia fundamentalną zasadę procesu projektowego. W jego ujęciu prawdziwe projektowanie polega na szukaniu odpowiedzi, a nie na znajdowaniu odpowiedzi, żeby móc projektować. Dlatego trzeba wejść w problem i natychmiast rozpocząć ewaluację rozwiązań.

Jenny Nguyen potwierdza to podejście. Kiedy stoi przed dużym, skomplikowanym pytaniem, jej instynkt nakazuje działanie. Może istnieć wiele opcji w danej przestrzeni, jednak wykonanie makiety jednej czy dwóch koncepcji i wystawienie ich na światło dostarcza cennych informacji. Feedback o różnych opcjach pomaga lepiej zrozumieć całą przestrzeń możliwości.

Spektrum zamiast izolowanych pomysłów

Designerzy często popełniają charakterystyczny błąd. Po eksploracji pytania przełomowego zawężają opcje do kilku koncepcji z potencjałem, a następnie prezentują je jako oddzielne pomysły zespołowi.

Alex Cornell wyjaśnia, dlaczego takie podejście nie sprawdza się. Dzielenie się masą pracy z pytaniem „co myślicie” bez jasnego pokazania procesu myślowego prowadzi do rozproszonego feedbacku we wszystkich kierunkach. Cornell podkreśla wagę ustalenia ram, które prowadziły proces projektowy. To tworzy architekturę wokół pomysłów i pomaga ludziom zrozumieć, co wyróżnia daną ideę.

Prezentowanie pracy na spektrum okazuje się znacznie skuteczniejsze. Zamiast oglądania kilku izolowanych makiet, zespół otrzymuje dwa czy trzy wysokopoziomowe kierunki do wyboru.

Kluczem jest namalowanie najpierw skrajności. Jedna z najważniejszych instrukcji brzmi „paint the edges first” – najpierw pokaż ekstremalne opcje, aby jasno określić pole do dalszej dyskusji. Jenny Nguyen zastosowała tę metodę przy FigJam, definiując dwa ekstremy dla pytania o charakter produktu. Jedna strona spektrum to wersja super nie-ekspresyjna i bardzo utylitarna, druga to przesadnie zabawna i ekspresyjna. Mimo to przy większości pytań projektowych odpowiedź nigdy nie leży w polarnych przeciwieństwach – zawsze znajduje się gdzieś pośrodku.

Prezentowanie spektrum w praktyce

Przy prezentacji na sesjach krytycznych czy w prostym filmiku na Slack warto rozpocząć od wizualnej reprezentacji spektrum. To pomaga zespołowi zrozumieć model myślowy przed zagłębieniem się w konkretne koncepcje.

Często używane spektra obejmują:

Appetite – ile jesteśmy gotowi w to zainwestować?
Ekspresja – od produktu skrajnie utylitarnego do maksymalnie ekspresyjnego
Power vs prostota – np. przy marketingu e-mailowym: pozwolić instruktorom na własne systemy automatyzacji czy zaprojektować rozwiązanie 80/20 działające od razu?
Funkcjonalność vs łatwość użycia – klasyczny balans UX

Znaczenie jasnej opinii

Skuteczne prezentowanie wymaga zawężenia problemu do konkretnej, ograniczonej decyzji. Po opisaniu całego tła można przedstawić możliwe kierunki wraz z uzasadnieniem. Jednak najważniejsze jest dodanie jasnej rekomendacji – powodów dla każdej strony, wizualizacji opcji, prototypów i wyjaśnienia, dlaczego jedna opcja jest najlepsza.

Rich Arnold nauczył się tej lekcji po przejściu z Vine do Instagram:

Problem – przychodzenie z menu rozwiązań i pytanie „co myślicie, które chcecie wybrać”
Reakcja zespołu – Instagram i Facebook nie pozwalają zrzucać decyzji na innych
Rozwiązanie – konieczność powrotu z jasną opinią o słusznym kierunku
Rezultat – prezentacja uzasadnienia dla wybranej opcji

Jasny punkt widzenia zmusza ludzi do reakcji. To kluczowa taktyka przy otwartych i niejednoznacznych problemach.

Wczesne hipotezy contra paraliż analityczny

Michael Wandlmeier z Metalab stosuje podejście zwane „śmiesznie wczesną hipotezą”. Oznacza to powrót po tygodniu od rozpoczęcia projektu z bardzo silnym, ustrukturyzowanym, narracyjnym punktem widzenia na dalsze działania. Zespół prezentuje to klientowi, żeby wywołać reakcję, bez poświęcania miesięcy na definicję produktu bez wysunięcia konkretnej idei.

Jenny Nguyen mówi o budowaniu momentum w podobny sposób. Zawsze przygotowuje „strawman” (szkic wstępny) – jedną opcję, w którą wierzy najbardziej, nawet jeśli nie będzie to finalna wersja. Mieć opinię i forsować jedną opcję to dobry sposób na ruszenie rzeczy do przodu zamiast paraliżu analitycznego.

Komunikacja wizji bez sztywnych zobowiązań

Budowanie momentum w skomplikowanym problemie wymaga jasnego określenia tego, co zespół zostawia za sobą. Trzeba zdefiniować skrajności możliwych kierunków, żeby wszyscy rozumieli, że wybór jednej ścieżki oznacza rezygnację z innych opcji. Jednak nawet przy wyborze kierunku nie zobowiązuje się do konkretnego UI na tym etapie.

Andrej Harazimchuk, pierwszy designer w Adobe i Figmie, wyjaśnia tę filozofię następująco: dobrzy designerzy rozumieją, jak opowiedzieć wystarczająco historii, ale zostawić sobie pole manewru. Gdy proces się zmieni, nie utykają z niezadowolonym klientem.

Najlepsi designerzy zawsze umieli opowiadać inspirującą historię. Pokazują, co jest możliwe, ale nie pokazują, co będzie – tylko to, co mogłoby być. Dlatego przy eksplorowaniu wczesnych koncepcji najczęściej używana fraza to „it could look something like this”. Ta klauzula stanowi potężne narzędzie komunikacyjne i sposób na uniknięcie wizualnego czepiania się szczegółów.

Może się wydawać, że lepiej byłoby robić projekty niskiej jakości, jednak lepszy feedback można otrzymać, gdy coś wygląda i czuje się prawdziwie. Przy eksplorowaniu możliwości prototypy wysokiej jakości służą jako najjaśniejsze latarki.

Praktyczna lista kontrolna

Faza 1: Mapowanie pytań

[ ] Wypisz wszystkie pytania, które musisz rozwiązać
[ ] Stwórz chaotyczną stronę/tablicę ze wszystkimi niewiadomymi
[ ] Podziel na duże i małe pytania
[ ] Znajdź „eigen questions” (pytania kluczowe) – te które odblokowują inne odpowiedzi

Faza 2: Pierwsze eksploracje

[ ] Zrób 1-2 makiety zamiast analizować w nieskończoność
[ ] Testuj konkretne rozwiązania, nie teoretyzuj
[ ] Zbieraj feedback na podstawie rzeczywistych prototypów

Faza 3: Prezentacja opcji

[ ] Zdefiniuj spektrum zamiast izolowanych koncepcji
[ ] Namaluj najpierw skrajności
[ ] Pokaż 2-3 wysokopoziomowe kierunki
[ ] Przygotuj „strawman” (szkic wstępny) – opcję, w którą najbardziej wierzysz
[ ] Miej jasną rekomendację z uzasadnieniem

Faza 4: Komunikacja

[ ] Zacznij prezentację od wizualnej reprezentacji spektrum
[ ] Użyj ram „it could look something like this”
[ ] Pokaż możliwości, nie zobowiązania
[ ] Jasno określ, co zostawiasz za sobą (kompromisy)
[ ] Zbuduj inspirującą historię tego, co mogłoby być

Podsumowanie

Najlepsi designerzy stosują sprawdzone metody radzenia sobie z najtrudniejszymi wyzwaniami:

Rozpoczynają systematycznie – wypisują pytania i znajdują te przełomowe
Projektują dla odpowiedzi – nie szukają odpowiedzi, żeby móc projektować
Prezentują mądrze – opcje na spektrum z jasną rekomendacją
Budują momentum – wczesne hipotezy i zawsze mają opinię
Komunikują elastycznie – pokazują możliwości, nie zobowiązania

Te zasady pomagają budować momentum nawet w najbardziej otwartych i niejednoznacznych projektach.

Kluczowy insight

Projektuj, żeby znaleźć odpowiedź

Standardowo myślimy: Najpierw musimy przeprowadzić badania, zdefiniować strategię i zrozumieć problem, a dopiero potem możemy zacząć projektować rozwiązania.

W praktyce okazuje się, że: Najlepsi designerzy robią odwrotnie – zaczynają od projektowania, żeby odkryć odpowiedzi na pytania strategiczne. Michael Wandlmeier z Metalab nazywa to „projektowaniem dla znalezienia odpowiedzi, nie znajdowaniem odpowiedzi żeby móc projektować”.

Dlaczego to jest istotne: Ten paradoks zmienia całą logikę procesu projektowego. Zamiast miesięcy na analizę, można otrzymać konkretne spostrzeżenia w ciągu dni dzięki prototypom, które testują założenia w rzeczywistości.

Test na jutro: Następnym razem gdy staniesz przed złożonym problemem projektowym, zamiast robić badania i warsztat strategiczny, spróbuj zrobić 1-2 konkretne makiety różnych kierunków i sprawdź jakie pytania i reakcje wywołują u zespołu.

Ten wpis jest częścią kolekcji notatek z wartościowych podcastów, webinarów i innych materiałów edukacyjnych. Oryginalny materiał How the best designers tackle complex design challenges